Rewitalizacja wiekowego miejsca to jedna z najtrudniejszych zadań, których może podjąć się architekt, a tym samym inwestor. Jednak na polskiej mapie pojawia się coraz więcej miejsc, które nie tylko odzyskały dawny blask, ale stały się wzorem do naśladowania dla innych. Oto 10 spektakularnych rewitalizacji w polskich miastach według Well.pl i dziennikarzy PropertyDesign.pl.
Elektrownia Powiśle Warszawa
Elektrownia Powiśle / materiały prasowe Elektrownia Powiśle to zabytkowy obiekt w Warszawie, odzwierciedlający lata ewolucji architektury przemysłowej. Ma również znaczenie historyczne, bowiem powstała w 1904 roku była pierwszą elektrownią w Warszawie. Z tego powodu rewitalizacja i adaptacja zabytkowego kompleksu na funkcje kulturalne, usługowe, biurowe, mieszkalne i (wkrótce również) hotelowe oraz włączenie go w tkankę miejską była zadaniem odpowiedzialnym i wymagającym wrażliwości. Podjęli się go architekci z renomowanej pracowni APA Wojciechowski. Projekt powstawał przez 12 lat i zmieniał się 20 razy!
Efektem jest przestrzeń zwrócona mieszkańcom Warszawy, w której obok ponad 100-letnich przemysłowych hal stanęły nowe biurowce i apartamentowce. W kotłowni urządzono lokale usługowe, a w niegdysiejszej hali maszyn - food hall z przestrzenią eventową. Pomiędzy budynkami powstały ogólnodostępne miejskie place, zachęcające do odpoczynku na świeżym powietrzu. Nic dziwnego, że od momentu jej otwarcia, Elektrownia Powiśle jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Warszawie - zarówno przez mieszkańców miasta, jak i odwiedzających go turystów!
Muzeum Hutnictwa w Chorzowie
Muzeum Hutnictwa w Chorzowie / foto: UM Chorzów @lecimyztematempl Paweł Mikołajczyk Wchodzące w skład Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego, Muzeum Hutnictwa w Chorzowie to największa w Polsce instytucja poświęcona historii hutnictwa i żelaza. Powstało na poprzemysłowym terenie, w budynku zabytkowej Huty Królewskiej, rozbudowanym w ramach inwestycji o nową kubaturę. Autorzy projektu obiektu, pracownia Blank Architekci, w poszukiwaniu inspiracji sięgnęli po archiwalną dokumentację z XIX wieku.
„Hutniczy” charakter miejsca oddają znakomicie zastosowane materiały wykończeniowe. W części zabytkowej jest to czerwona cegła; w nowoprojektowanej - kortenowska stal, która ma wywoływać skojarzenia z walcowanymi na gorąco blachami. Wieczorem budynek podświetla ogniście czerwone światło, dodatkowo dopełniające tej wizji.
Polecamy
Młyny Rothera w Bydgoszczy
Młyny Rothera / materiały BudimexMłyny Rothera w Bydgoszczy to cenny zabytek architektury przemysłowej. Ich kompleksowa rewitalizacja spod kreski LS Projekt, będąca kulminacją większego projektu rewitalizacji Wyspy Młyńskiej, była jedną z ważniejszych inwestycji w Bydgoszczy. Wyspa Młyńska to miejsca popularne wśród mieszkańców Bydgoszczy, chętnie przez nich wybierane na relaks wśród przyrody nad rzeką.
Na zespół budynków, którego historia sięga 1845 roku, składają się Spichrz Zbożowy, Spirzch Mączny i łączący je młyn. W latach 90. były plany, aby Młyny przekształcić w hotel, skończyły się one jednak fiaskiem; później z rąk prywatnych obiekt odkupiło miasto. W zrewitalizowanych przestrzeniach powstaną niebawem pomieszczenia muzealne, restauracje i kawiarnia. W tegoroczną majówkę dla spacerowiczów został udostępniony Taras Młynów Rothera, który – ciekawostka – jest największym tarasem w Polsce!
Browary Warszawskie
Browary Warszawskie / fot Echo InvestmentBrowary Warszawskie to bez wątpienia jedno z najciekawszych miejsc na mapie Warszawy. Ta wielofunkcyjna inwestycja powstała na postindustrialnym terenie ma wiele do zaoferowania Warszawianom i turystom – od świetnej nagradzanej architektury spod kreski JEMS Architekci, po kuszące koncepty gastronomiczne w jej części usługowej (to tutaj m.in. znajduje się NINE’s Restaurant&Bar Roberta Lewandowskiego).
Blisko 4,5 hektarowa działka na warszawskiej Woli wypełniła się biurami, budynkami mieszkalnymi i przestrzeniami przeznaczonymi na usługi, sklepy i restauracje. Obok nowopowstałych budynków istnieją tutaj zrewitalizowane zabudowania dawnego browaru, któremu hołd złożono już w samej nazwie inwestycji. Pięknie odrestaurowane zostały budynek Warzelni, Willa Schiele, Laboratorium i Leżakownia. Otoczenie budynków zagospodarowano, tworząc miejskie place i dziedzińce wypełnione zielenią.
Foksal 13/15 w Warszawie
Foksal 13/ 15 / fot Marcin CzechowiczKamienice przy ulicy Foksal 13 i 15 nazywane są często najbardziej luksusowym adresem w Warszawie. Nie trudno zgadnąć dlaczego. Zlokalizowane w historycznym centrum stolicy kamienice powstały w latach 1895-1898 według projektu Artura Ottona Spitzbartha. Już wtedy były jednym z najbardziej prestiżowych adresów w mieście i służyły jako rezydencje zamożnego mieszczaństwa. O renomie lokalizacji w tamtych czasach świadczyć może choćby fakt, że to w podwórzu jednej z nich Jan Wedel wybudował pierwszą w mieście zewnętrzną panoramiczną windę.
Nieremontowane od czasów wojny kamienice przeszły kompleksową, trwającą ponad cztery lata renowację, która dobiegła końca w czerwcu 2020 roku. W trakcie starannego remontu, który wymagał wielu skomplikowanych prac przy użyciu specjalistycznych technik, odnowiono liczne historyczne smaczki. Blask odzyskały rzeźbione supraporty i portale, polichromie, posadzki z białego marmuru i parkiety z dębowego drewna czy kute ręcznie balustrady.
Rekonstrukcję przeszła sztukatorska fasada, której odtworzenie było nie lada wyzwaniem dla pracowni Proart. Architekci do dyspozycji jako wzorzec mieli jedną zachowaną fotografię frontu kamienicy, a efekt końcowy jest między innymi wynikiem licznych podróży po polskich miastach, w których zachowała się zabudowa z XIX wieku.
Concordia Design we Wrocławiu
Concordia Design we Wrocławiu / fot Juliusz Sokołowski Projekt architektoniczny Concordii Design we Wrocławiu stworzyło jedno z najsławniejszych biur architektonicznych na świecie, holenderska pracownia MVRDV. We współpracy z wrocławskim biurem Q2Studio stworzyli obiekt o dwóch twarzach: odrestaurowanej, historycznej oraz nowoczesnej z dużymi przeszkleniami.
Historyczną część budynku, który funkcjonuje jako inkubator młodych firm i start-upów oraz przestrzeń coworkingowa i strefa kulinarna, stanowi czteropiętrowa kamienica z XIX wieku. Chociaż nie figuruje w rejestrze zabytków, jest jedynym budynkiem na Wyspie Słodowej, zachowanym po II wojnie światowej. Z jej historycznego wyglądu zachowano fasadę, która płynnie przechodzi w nową część budynku, tworząc wspomniany efekt "dwóch twarzy". Inne historyczne detale to szprosy w oknach, zrekonstruowane drzwi frontowe i odrestaurowane drzwi do oficyny.
Renowacja dawnego budynku i projekt nowej części inwestycji powstały we współpracy z konserwatorem zabytków i architektem miejskim.
Monopolis w Łodzi
Monopolis w Łodzi / fot mat prasowe VirakoDawne zakłady Monopolu Wódczanego z 1902 roku za sprawą gruntownej rewitalizacji stały się wielofunkcyjnym kompleksem, oferującym biura, lokale usługowe, pasaż gastronomiczny, a także przestrzenie stworzone do spędzania wolnego czasu i organizacji wydarzeń kulturalnych. W ramach inwestycji powstało także muzeum poświęcone historii Monopolu Wódczanego.
Dzisiaj Monopolis jest bez wątpienia jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Łodzi. Za uznaniem mieszkańców idą również nagrody za architekturą. Zaprojektowany przez Grupą 5 Architekci we współpracy z pracownią Jerzego Lutomskiego obiekt zgarnął wiele branżowych nagród w ubiegłym roku, w tym Prime Property Prize oraz międzynarodową MIPIM Awards 2020.
Cukrownia Żnin
Cukrownia Żnin / fot. Alka Murat Cukrownia Żnin jako fabryka cukru funkcjonowała jeszcze do 2004 roku. Teraz przeszła kompletną metamorfozę, za której projektem stoi Marek Bulak z Bulak Projekt (jako architekt główny) i architekt Grupy Arche, Piotr Grochowski, odpowiadający za całość projektu. W ponad stuletnim poprzemysłowym kompleksie powstał hotel, przestrzenie do organizacji konferencji, lokale gastronomiczne, którego wnętrza zaprojektowała pracownia MIXD. W projekt zaangażowane były również pracownie Less is Core oraz MML Architekci.
A to nie koniec planów dotyczących inwestycji! W skład Cukrowni Żnin Park Industrialny wejść mają centrum rehabilitacji, klinika medyczna, Muzeum Cukrownictwa, Muzeum Optymizmu, park handlowy, a nawet osiedle mieszkaniowe, biura i kino!
Cukrownia Żnin już zwróciła uwagę na arenie międzynarodowej. Obiekt znalazł się wśród obiektów nominowanych do nagrody imienia Miesa Van der Rohe, będącej najważniejszą nagrodą w dziedzinie architektury w Europie, równie prestiżową, co filmowe Oscary.
Łódzkie kamienice
Sepia Office / fot mat OPG Property ProfessionalsRewitalizacjom kamienic w Łodzi spokojnie można by było w całości poświęcić oddzielny materiał. Od kilku lat w mieście trwają zakrojone na bezprecedensową skalę, jeżeli chodzi o Polskę, działania rewitalizacyjne. Bez wątpienia jedną z najbardziej efektownych i urokliwych wizytówek miasta są łódzkie kamienice.
Wśród perełek łódzkich rewitalizacji wymienić można chociażby zabytkową kamienicę przy ul. Jaracza, w której urządzono nowoczesne biura. Jednak prawdziwe zatrzęsienie rewitalizowanych budynków zastaniemy nieco dalej, na terenie, określanym niekiedy super kwartałem rewitalizacyjnym miasta (ulice Piotrkowska - Nawrot - Sienkiewicza - Roosevelta).
W odnowionej kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 120, gdzie mieścił się pierwszy kinematograf w Polsce, teraz jest kompleks hotelowo-biurowo-rozrywkowy Stare Kino. Przy Piotrkowskiej 142 blask odzyskała eklektyczna kamienica z 1881 roku, w której znajdują się mieszkania komunalne, lokale użytkowego i dom dziennego pobytu dla osób z niepełnosprawnościami. Z kolei przy ul. Roosevelta 8 stoi Sepia Office, zaadaptowana na budynek biurowy perła architektury secesyjnej zaprojektowana przez Franciszka Chełmińskiego.
Kuźnia w Fabryce Pomp w Lesznie
Loft w kuźni w Fabryce Pomp / fot Tom KurekPracownia profesora Jana Sikory, Sikora Wnętrza, stworzyła projekt adaptacji na lofty mieszkalne wnętrz kuźni w Fabryce Pomp w Lesznie. XIX-wieczny industrialny kompleks przechodzi spektakularną rewitalizację prowadzoną przez spółkę ICC Real Estate, w ramach której do 2023 roku powstaną nie tylko luksusowe apartamenty, ale także przestrzeń usługowa, biznesowa i gastronomiczna.
Nad całością czuwa architekt Mariusz Popiołka z pracowni ArchiTeka, a projektem wnętrz znajdującej się w sercu inwestycji kuźni zająl się właśnie Jan Sikora.
– To najbardziej autentyczne przestrzenie loftowe jakie zaprojektowałem - mówił prof. Jan Sikora.
Architekt był pod takim wrażeniem autentyczności industrialnych wnętrz, że zabronił wykonawcom przemieszczania jakichkolwiek elementów murów, malowideł czy śrub bez uprzedniej konsultacji.
We wnętrzach historyczna tkanka łączy się z matową czernią, perforowaną stalą i ciepłymi odcieniami brązów i pomarańczy. Kropką nad "i" jest namalowany przez Jana Sikorę obraz Nowego Jorku.
Kolejne polskie rewitalizacje w toku
W chwili pisania tych słów, w różnych miastach Polski realizowane są rozmaite rewitalizacje. Kolejne są w planach. W Łodzi Cavatina Holding realizuje metamorfozę Widzewskiej Manufaktury, również w stolicy województwa łódzkiego realizowana jest miastotwórcza inwestycja Fuzja spod kreski Medusa Group. Dobiego końca rewitalizacja dawnej Wikarówki w Kazimierzu Dolnym. W listopadzie br. zaprezentowana została koncepcja rewitalizacji terenów Portu Miejskiego we Wrocławiu. Również we Wrocławiu, w danym budynku Akademii Medycznej powstają nowe przestrzenie biurowe. W Poznaniu powstanie osiedle mieszkaniowe Wieża Jeżyce, swoją nazwę zawdzięczające dawnej wieży ciśnień, która będzie centrum osiedlowego placu. W Katowicach szykowany jest duży projekt mixed-use, połączony z rewitalizacją terenów nad Rawą. W Szczecinie od dłuższego czasu mówi się o rewitalizacji Kępy Parnickiej, w Gdańsku trwa rewitalizacja będącej Pomnikiem Historii, Twierdzy Wisłoujście. W Bydgoszczy trwa rewitalizacja historycznej zabudowy po fabryce Befana. A to tylko niektóre projekty. Z niecierpliwością czekamy na kolejne realizacje nadające nowe życie zapomnianym miejscom i budynkom!
