„Do prostego człowieka” Juliana Tuwima - XX-wieczny apel o koniec wojny
Wielokrotnie wspominamy artystów, którzy w przeszłości walczyli o wolność słowem. Wielu uważało ich za tchórzy, ale z biegiem czasu stali się bohaterami mówiącymi głosem milionów osób na całym świecie. Jeden z najsłynniejszych manifestów antywojennych napisany został przez Juliana Tuwima. „Do prostego człowieka” wydaje się dziś aktualny bardziej niż kiedykolwiek wcześniej.
"Do prostego Człowieka" Juliana Tuwima - cały wiersz
Gdy znów do murów klajstrem świeżym
Przylepiać zaczną obwieszczenia,
Gdy „do ludności”, „do żołnierzy”
Na alarm czarny druk uderzy
I byle drab, i byle szczeniak
W odwieczne kłamstwo ich uwierzy,
Że trzeba iść i z armat walić,
Mordować, grabić, truć i palić;
Gdy zaczną na tysięczną modłę
Ojczyznę szarpać deklinacją
I łudzić kolorowym godłem,
I judzić „historyczną racją”,
O piędzi, chwale i rubieży,
O ojcach, dziadach i sztandarach,
O bohaterach i ofiarach;
Gdy wyjdzie biskup, pastor, rabin
Pobłogosławić twój karabin,
Bo mu sam Pan Bóg szepnął z nieba,
Że za ojczyznę – bić się trzeba;
Kiedy rozścierwi się, rozchami
Wrzask liter pierwszych stron dzienników,
A stado dzikich bab – kwiatami
Obrzucać zacznie „żołnierzyków”.
– O, przyjacielu nieuczony,
Mój bliźni z tej czy innej ziemi!
Wiedz, że na trwogę biją w dzwony
Króle z panami brzuchatemi;
Wiedz, że to bujda, granda zwykła,
Gdy ci wołają: „Broń na ramię!”,
Że im gdzieś nafta z ziemi sikła
I obrodziła dolarami;
Że coś im w bankach nie sztymuje,
Że gdzieś zwęszyli kasy pełne
Lub upatrzyły tłuste szuje
Cło jakieś grubsze na bawełnę.
Rżnij karabinem w bruk ulicy!
Twoja jest krew, a ich jest nafta!
I od stolicy do stolicy
Zawołaj broniąc swej krwawicy:
„Bujać – to my, panowie szlachta!”
„Do prostego człowieka” od wielu lat uważany jest za jeden z najsłynniejszych apelów o zaprzestanie wszelkich działań wojennych.
Po raz pierwszy został opublikowany w warszawskim dzienniku „Robotnik” w 1929 roku. Spotkał się wówczas z ogromną krytyką prawicowych publicystów, którzy uważali, że zagraża on masowemu niszczeniu polskiego uzbrojenia. Autor zaprzeczał, że miał takie intencje.
- W wierszu moim zwracam się wyraźnie do wszystkich narodów, aby w chwili decydującej przeciwstawiły się wojnie zaborczej, którą — jak dzisiaj każdy człowiek uczciwy i rozsądny — uważam za zbrodnię. Absurdem jest przypuszczać, że nie odczuwam czci dla bohaterstwa w obronie niepodległości kraju – napisał Julian Tuwim na łamach czasopisma „Robotnik”.
Polecamy
Julian Tuwim ostrzega przed wojną
Julian Tuwim już w XX wieku jasno i stanowczo przeciwstawiał się realiom świata pogrążonego w wojnie. Uważał, że ludzkie życie jest zbyt cenne, by poświęcać je dla honorowych haseł, które w rzeczywistości kryją za sobą jedynie interesy rządzących.
Poeta obnaża obrzydliwe kłamstwa przywódców i zauważa, że słowa „ojczyzna”, „honor” czy „historia” nigdy nie powinny stanąć obok słowa „wojna”. I tak, propaganda wojenna sięga do najwyższych wartości - odwołuje się do patriotyzmu i przywołuje bohaterów przeszłości - ale niesie jedynie wyniszczenie, śmierć, obłudę i strach. Wszystko to jednak dotyczy zwykłych ludzi, cywilów, którzy marzą jedynie o wolności, nie o władzy.
Widząc co dzieje się za granicami naszego kraju, wiersz Juliana Tuwima "Do prostego człowieka” stał się wyjątkowo bliski Polakom i całemu światu pragnącemu pokoju. Nigdy więcej wojny!
